مدیریت پرخاشگری در کلاس
پرخاشگری در دانش‌آموزان یکی از چالش‌های اساسی است که معلمان در طول تدریس با آن روبه‌رو می‌شوند. برخی از دانش‌آموزان در مواقعی که احساساتی مثل خشم، ناامیدی یا استرس دارند، واکنش‌های پرخاشگرانه نشان می‌دهند. این رفتارها نه تنها بر جو کلاس تأثیر می‌گذارند، بلکه می‌توانند روند آموزش را مختل کنند. در این مقاله، به بررسی دلایل پرخاشگری دانش‌آموزان، واکنش‌های مغزی آن‌ها در لحظات عصبانیت، و استراتژی‌های کاربردی برای مدیریت این رفتارها پرداخته می‌شود.
مغز پرخاشگر: چرا دانش‌آموزان پرخاشگر می‌شوند؟
زمانی که یک دانش‌آموز عصبانی می‌شود، مغز او وارد وضعیت «حمله یا فرار» می‌شود. در این حالت، قشر منطقی مغز که مسئول تفکر و تصمیم‌گیری است، عملاً خاموش می‌شود و بخش هیجانی مغز که مسئول واکنش‌های غریزی است، فعال می‌شود. نتیجه این فرآیند می‌تواند به پرخاشگری فیزیکی، کلامی یا حتی رفتارهای منفعل-تهاجمی منجر شود. البته می‌دانیم مدیریت موقعیت‌های دشوار کلاس با داشتن فرمول برنامه‌ریزی برای معلم‌ها آسان‌تر و مؤثرتر خواهد شد. برای مطالعه بیشتر، روی لینک کلیک کنید.
انواع پرخاشگری در کلاس درس
۱- پرخاشگری فیزیکی: این نوع پرخاشگری شامل زدن، هل دادن یا پرت کردن اشیاء است. به‌عنوان مثال، دانش‌آموزی ممکن است به‌طور غیرارادی در حین عصبانیت به هم‌کلاسی‌اش تنه بزند یا وسیله‌ای را به‌سمت او پرتاب کند.
۲- پرخاشگری کلامی: این نوع پرخاشگری شامل فریاد زدن، توهین یا مسخره کردن دیگران است. به‌طور مثال، دانش‌آموزی که قادر به پاسخگویی به سوال معلم نیست، ممکن است شروع به مسخره کردن هم‌کلاسی‌های خود کند.
۳- پرخاشگری منفعل-تهاجمی: در این نوع پرخاشگری، دانش‌آموزان به‌طور مستقیم عصبانیت خود را نشان نمی‌دهند. بلکه با سکوت، لجبازی یا رفتارهای غیرمستقیم نظیر انداختن وسایل به‌طور تصادفی، اعتراض خود را نشان می‌دهند.
۵ استراتژی برای مدیریت پرخاشگری در کلاس
۱- استراتژی مکث طلایی: اولین واکنش در برابر پرخاشگری باید سکوت باشد. با مکث کردن برای ۳ تا ۵ ثانیه، شما به دانش‌آموز فرصتی می‌دهید تا از حالت جنگی خود خارج شود و خودتان نیز زمان کافی برای انتخاب واکنش مناسب پیدا می‌کنید.
۲- استراتژی برچسب‌زدن نزن، احساس را نام ببر: به‌جای این‌که دانش‌آموز را به خاطر رفتارهایش سرزنش کنید، بهتر است به احساسات او توجه کنید. به‌عنوان مثال، به‌جای گفتن «تو همیشه این‌طور هستی»، می‌توانید بگویید «به نظر می‌رسد که خیلی عصبانی شدی، می‌توانی بگویی چه چیزی باعث عصبانیتت شده؟»
۳- استراتژی انتخاب بین دو گزینه: یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش تنش در لحظات عصبانیت، دادن گزینه‌هایی است که هر دو برای معلم قابل قبول باشند. به‌عنوان مثال، به‌جای این‌که به‌طور مستقیم از دانش‌آموز بخواهید که آرام شود، دو گزینه به او بدهید: «می‌خواهی چند دقیقه بیرون باشی یا همین‌جا بشینی و آرام صحبت کنیم؟
۴- استراتژی راهنماهای رفتاری شفاف: برای مقابله با پرخاشگری منفعل-تهاجمی، بهتر است به‌جای تعیین قواعد سخت و خشک، از راهنماهای رفتاری استفاده کنید. به‌عنوان مثال، به دانش‌آموزی که از انجام تکلیف خودداری می‌کند، می‌توانید بگویید: «من در اینجا هستم تا بهت کمک کنم تکلیفت رو انجام بدی، اما اگر نتونی شروع کنی، نمی‌تونی در بازی گروهی شرکت کنی.» این‌طوری شما به‌جای دادن دستور مستقیم، با فراهم کردن گزینه‌های واضح و هدایت‌شده، به او فرصتی می‌دهید تا مسئولیت رفتار خود را بر عهده بگیرد.
۵- استراتژی رفتار را بررسی کن، نه شخصیت را: پس از آن‌که دانش‌آموز آرام شد، به‌جای سرزنش شخصیت او، به تحلیل رفتار بپردازید. به‌عنوان مثال، به‌جای گفتن «تو همیشه عصبی می‌شی»، بگویید «امروز عصبانی شدی و داد زدی، می‌خواهی با هم فکر کنیم که چگونه می‌توانستی این مشکل را بهتر حل کنی؟»
جمع‌بندی
ما در این مقاله به دلایل پرخاشگری دانش‌آموزان و واکنش‌های مغزی آن‌ها در لحظات عصبانیت پرداختیم. سپس انواع پرخاشگری در کلاس درس را بررسی کردیم و در نهایت، ۵ استراتژی کاربردی برای مدیریت این رفتارها ارائه دادیم. این استراتژی‌ها، از «مکث طلایی» گرفته تا «انتخاب بین دو گزینه»، به معلم کمک می‌کنند تا بدون تنش و درگیری، کلاس را مدیریت کند و دانش‌آموزان را به سمت رفتارهای سازنده‌تر هدایت کند. اما اگر پرخاشگری دانش‌آموزان به دعوا کشیده شد، مطالعه‌ی مقاله‌ی فرمول ۳ مرحله‌ای برای حل دعواهای دانش‌آموزان می‌تواند به شما در مدیریت این موقعیت‌ها کمک کند. برای آشنایی بیشتر با این روش، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را بخوانید. فراموش نکنید که معلم تنها یک آموزش‌دهنده نیست، بلکه رهبر هیجانی کلاس است. اگر بتوانید احساسات را درست تنظیم کنید، کلاس شما آرام‌تر، موثرتر و در نهایت، لذت‌بخش‌تر خواهد شد.
