برای شما هم پیش آمده که در یک دوره‌ی آموزشی شرکت کنی و در کمتر از چند ماه اثری از آن دوره‌ در آموخته‌های شما نباشد؟ یا اینکه کتابی را مطالعه کرده باشی و بعد از مدتی تنها در حد چند جمله از آن را بتوانی بیان کنی؟

مشکل کجاست؟ آیا دوره‌های آموزشی مشکل دارند؟ آیا کتاب‌ها، دیگر مطالب کارآمدی ارائه نمی‌دهند؟ شاید! اما این همه‌ی ماجرا نیست. دلیل دیگری هم دارد، اینکه ما نمی‌دانیم چطور باید یاد بگیریم. بیایید با کمک مثال‌های واقعی، از شما چند سوال بپرسم. احتمالاً از آخرین دوره و کلاس آموزشی که شرکت کردید، یادداشت برداری هم انجام داده‌اید، آيا تاکنون آن را مجدد مطالعه کرده‌اید؟ آیا بعد از آن کلاس یا دوره، مشخص کردید چه اقداماتی را می‌خواهید انجام دهید؟ و اگر نتیجه نگرفتید، اصلاحاتی برای آن انجام دادید؟ اگر پاسخ این سوال‌ها منفی است یعنی بایستی ذهن خودتان را بهتر بشناسید. اینکه شما بدانی چطور یاد می‌گیری یک مهارت است که انتظار می‌رفت در مدرسه به ما آموزش دهند اما…

مثلاً شما در یک دوره‌ی آموزشی شرکت می‌کنی و دستورالعمل‌هایی را برای انجام یک کار دریافت می‌کنی (مثلاً چه کار کنیم تا دانش‌آموزان مجذوب کلاس معلم شوند). اما به خودت اجازه می‌دهی که بپرسی: «چرا» باید این دستورالعمل‌ها را به شکلی که بیان می‌کنید اجرا کنم؟ 

اگر این کار را نکنی طبیعی است که شما نسبت به آن فرآیند اقناع نشوی و به همین دلیل به سراغ انجامش نخواهی رفت. در این حالت به مرور محتوای دوره به دست فراموشی سپرده می‌شود. چون مغز برای چیزهای بی‌استفاده هیچ فضایی اختصاص نخواهد داد. آیا در این حالت آن دوره‌ی آموزشی به درد نخور است؟ خیر! شما باید تغییر رویه بدهی و آن‌طوری که یادگیری برایت اتفاق می‌افتد را یاد بگیری!

یادگیری چگونه یاد گرفتن یا دانستنِ چگونه دانستن که از این به بعد آن را «فراشناخت» و معلّمی که این مهارت را کسب کرده باشد، «معلّم فراشناختی» می‌نامیم. تبدیل شدن به یک معلّم فراشناختی کار ساده‌ای نیست. مهارتی است که نیاز به تمرین دارد و در این مقاله‌ی کوتاه، به شما کمک می‌کنم بدانید که چگونه به سمت کسب این مهارت حرکت کنید و همه‌ی تقصیر عدم یادگیری و بی‌اثر بودن دوره‌ها و کتاب‌ها را به گردن آن بندگان بی‌نوا نیاندازی.

پیشنهاد اول: از هر محتوای آموزشی انتظار به جا داشته باش

اگر فکر می‌کنی قرار است با سخنرانی در یک دوره‌ی آموزشی یا خواندن یک کتاب، مهارت‌های کلیدی شغلی مثل مدیریت کلاس، که نیاز به تجربه و آزمون و خطا دارد را فرابگیری، مسیر را اشتباه می‌روی. عملگرایی چیزی خواهد بود که دوره‌ی آموزشی را برای شما ارزیابی خواهد کرد. فرض کن در دوره‌ی طراحی آموزشی شرکت کنی و بعد از آن تا ماه‌ها خبری از طرح درس مکتوب نباشد! آیا دوره‌ی آموزشی مفید نبوده؟

مغز شما بسیار هوشمند است. اگر کاری را تکرار نکنید، فرض می‌کند آن فعالیت اهمیت پایینی دارد و به شما اجازه نمی‌دهد تا آن مهارت در شما نهادینه شود… به همین راحتی!

پیشنهاد دوم: خودآموز شو

یک روش مناسب برای یادگیری یک فرد در قرن ۲۱ به ویژه یک معلّم، روش SDL (self directed learning) یا خودآموز است. یعنی چی؟ یعنی گوش بده، بخوان، اما خودت تحلیل کن! خودت تصمیم بگیر… مجری دستورالعمل‌های آموزش‌های دیگران بودن برای معلّم کافی نیست. باید با دید یک پژوهش‌گر و با کمک تفکر انتقادی، آموخته‌های خود را سبک-سنگین کنی و بعد تصمیم بگیری. پس با این فرض دیگه نباید بگویی: «این آموزش به درد ایران نمی‌خورد.» یا «قابل اجرا در کلاس‌ها نیست.» و به جای آن بیان می‌کنی: «چطوری می‌تونم آن را با شرایط خودم هماهنگ کنم.»

پیشنهاد سوم: به خودت زمان بده

مهارت‌های شغلی از جنس دانش نیست که فقط با یک بار گفتن آموزش تکمیل شود. از اسم آن مشخص است. مهارت! آموزش مهارت‌ها همیشه نیاز به زمان دارد. ممکن است این زمان در افراد مختلف و فرآیندهای متفاوت، فرق کند اما به هرحال اکثر مهارت‌ها، یک روزه کسب نمی‌شود.

پیشنهاد می‌کنم همواره قبل از شرکت در دوره‌های آموزشی و یا خواندن یک کتاب وهمچنین مشورت با همکاران و افراد مختلف، سه مورد بالا را مدنظر قرار بده. در کنار این موارد برای آموزش جزییات بیشتری از مهارت «فراشناخت» برای یک معلّم، وبینار یادگیری چگونه یادگرفتن را هم طراحی شده‌ است. برای کسب اطلاعات بیشتر روی لینک زیر کلیک کنید.