6 راز پنهان در مدیریت کلاس
شنبه ۵ آبان ۱۴۰۳ 1403-08-05 19:556 راز پنهان در مدیریت کلاس
مقدمه
حتماً تجربه کردهایم که گاهی روشهای انتخابی در مدیریت کلاس، مؤثر واقع نمیشود؛ نحوهی اجرا را که ارزیابی میکنیم مورد خاصی وجود ندارد. پس چرا روش انتخابی با شکست مواجه شد؟ نکتهای که در مدیریت کلاس وجود دارد و به آن کمتر توجه میشود عواملی هستند که در بیرون کلاس بر روی ذهن و رفتار یادگیرنده و معلم اثر میگذارند.
در تحقیقات انجام شده، مشاهده شده است که به غیراز شاگردان، محیط کلاس و روش تدریس معلم عوامل مهم دیگری بر یادگیری و مدیریت کلاس به صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیر میگذارند. شناخت این عوامل میتواند کمک کند یک معلم استراتژیهای بهتری برای مدیریت کلاس و افزایش کیفیت آموزش، همچنین افزایش انگیزهی دانشآموزان طراحی کند. در این مقاله در نظر داریم برخی از مهمترین عوامل بیرونی را با دیدگاه مربیگرانه بررسی کنیم و در ادامه راهکارهای پیشنهادی را با هم بخوانیم.
عوامل بیرونی مؤثر بر مدیریت کلاس
شرایط اقتصادی و اجتماعی:
شرایط مناسب اقتصادی میتواند از لحاظ روحی و علمی به دانشآموز کمک کند. دانشآموزی را تصور کنید که به راحتی میتواند منابع مورد نیاز تحصیلی خود را فراهم کند، شرایط رفاهی و تفریحی داشته باشد، در چنین خانوادهای فرد، با اعتمادبهنفس بیشتر و مهارتهای رفتاری – اجتماعی بالاتری در جامعه حاضر میشود. این مهارتها، تابآوری و قدرت تفکر را در او افزایش میدهد. این دانشآموز در کلاس درس میتواند راحتتر با چالشها روبرو شود و با همکلاسیهایش ارتباط بهتری را برقرار کند، در نتیجه مدیریت کلاس آسانتر میشود.
راهکار 1: مربی در صورت نیاز میتواند با آموزش مهارتهای خودمدیریتی مثل مهارت تفکر، مهارت برنامهریزی، مهارت بیان شفاف نیاز و احساسات به دانشآموزان کمک کند تا چالشها و مسایل خود را به شیوهای مناسب حل کنند. مربی میتواند از موقعیتهای پیشآمده در کلاس برای برگزاری جلسات گفتگو، تمرین مهارت حل مساله و بیان مساله استفاده کند. دانشآموزان در موقعیتهای واقعی بهتر مطلب را درک میکنند و مهارتهای بیشتری مثل صبرکردن، خوب گوش دادن، مهارت تفکر را تمرین میکنند. در نتیجه در موقعیتهای مشابه بهتر عمل میکنند.
راهکار 2: مربی با انجام فعالیتهای فرحبخش مثل اردوهای درون مدرسهای، پخش فیلمهای مناسب و موردعلاقهی دانشآموزان، طراحی بازیهای کلاسی میتواند لحظات شادی را برای آنها به وجود بیاورد.
راهکار 3: با ایجاد کتابخانهی کلاس و درنظر گرفتن زمانی برای ارایهی پروژههای تحقیقاتی میتواند فرصت یادگیری بیشتری برای دانشآموزانی که دسترسی به منابع برایشان مقدور نیست را فراهم کند.
فرهنگ جامعه:
در مناطق مختلف میتوان شاهد تنوع باور و دیدگاهها نسبت به تحصیل باشیم. این باورها میتواند علاقهی فرد را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ممکن است فردی به هنر علاقهمند باشد؛ اما در فرهنگ جامعهای که زندگی میکند تمرکز بر رشتههای صنعتی و پزشکی باشد. این فرد برای پذیرفته شدن در جامعه، در مسیر باور جامعه حرکت و از علاقهی خود چشمپوشی میکند. به نظر شما عملکرد این دانشآموز در ادامهی راه چگونه خواهد بود؟ آیا انگیزهی او برای ادامهی راه کافی خواهد بود؟ آیا میتواند در مسیر یادگیری لذت ببرد؟
دانشآموزی که در خانوادهی خود افرادی را میبیند که درس نخوانده و بهظاهر رفاه مالی دارد، انگیزهی کمتری برای شرکت در فعالیتهای کلاس از خود نشان میدهد. عدم توجه او به قراردادهای کلاس، بینظمی در حضور در کلاس و.. میتواند بر مدیریت کلاس تأثیر بگذارد.
راهکار: مربی برای مدیریت بهتر کلاس، میتواند شرایطی را برای دانشآموزانش فراهم آورد تا کشف کنند داشتن علم و علاقه چگونه میتواند بر افزایش تابآوری در برابر مشکلات و چالشها مؤثر عمل کند. آگاهی میتواند بر همراهی دانشآموزان در کلاس مؤثر واقع شود. بررسی زندگی افراد موفق، به دانشآموزان ایده و انگیزه میدهد تا بدانند برای رسیدن به آنچه رویایش را دارند نیاز به پشتکار، صبر و آموزش دارند. این پژوهش میتواند توسط خود بچهها انجام شود و در محیط کلاس با هم دربارهی آنچه کشف کردهاند گفتگو کنند. شنیدن نظرات موافق و مخالف میتواند کمک کند تا بهتر و از جنبههای مختلف شرایط را بررسی کنند.
محیط خانوادگی:
خانواده نقش بسیار مهمی در موفقیتهای آموزشی دانشآموزان دارد. شرایط و ویژگیهای محیط هر خانواده بر رفتار و عملکرد تحصیلی دانشآموز تأثیر زیادی دارد. خانوادهای که با مدرسه تعامل سازندهای دارد و تلاش میکند با مدرسه در یک مسیر قدم بردارند، دانشآموزانی همراهتر و یادگیرندهتر را شاهد خواهند بود.
خانوادههایی که در درون خود چالشهایی چون جدایی والدین، کمبود وقت، شرایط اقتصادی سخت یا بیمهری و بیتوجهی به یکدیگر را تجربه میکنند دانشآموزانشان با عملکردی ضعیف و همراهی پایین در کلاس شرکت میکنند. احساسات و نیازهای سرکوب شدهی آنها در رفتارشان نمود پیدا خواهد کرد و مدیریت کلاس را به چالش میکشد.
راهکار 1: مربی با برگزاری جلسات فردی و گروهی میتواند آموزشهایی که خانوادهها برای ایجاد شرایط بهتر نیاز دارند را در اختیار آنها قرار بدهد. بسیاری از خانوادهها در فرزندپروری نیاز به آگاهی دارند. در جلسات عمومی با ارایهی مطالبی در این زمینه که نیاز دانشآموزان کلاس هست میتوان کمک کرد در خانه هم آنها شرایط مناسبتری را تجربه کنند. بیان ویژگیهای رشدی بچهها و نیازهای آنها در این سن میتواند به خانوادهها کمک کند تا بهتر با فرزند خود و چالشهایش روبرو شوند. دربارهی باورهای اشتباه در فرزندپروری آگاهی بدهیم. مهارتهای خودمدیریتی را هم به والدین منتقل کنیم تا کودک و والد با هم در یک مسیر قدم بردارند. بسیاری از والدین خود در شناخت و بیان احساسات، مهارت حل مساله، برقراری ارتباط با دیگران چالش دارند. جلسات عمومی میتواند این نیاز را برطرف کند. میتوان از مقالات علمی، کتابهای آموزشی، دعوت از متخصص برای این کاربهره گرفت.
راهکار 2: در جلسات فردی هم با توجه به نیاز و شرایط ویژهی دانشآموز وارد گفتگو میشوند، در این مسیر معلم و والدین هم راستا با هم حرکت میکنند. در صورت نیاز آنها را ترغیب میکنند تا از کمک حرفهای بهره ببرند. گاهی نیاز هست با خانوادهها همدلی کنیم تا بدانند که متوجه شرایط سخت و تلاششان برای بهبود زندگی فرزندشان هستیم. به آنها اطمینان دهیم که همراهشان هستیم تا شاهد پیشرفت رفتاری و تحصیلی فرزند خود باشند.
تجربه نشان داده است که آگاهی دادن صحیح به خانوادهها همراهی آنها را با معلم به دنبال خواهد داشت. والدین زمانی که متوجه میشوند معلم در کنار آنها قرار دارد و تلاش میکند تا فرزندانشان از تمام پتانسیلهای خود برای پیشرفت استفاده کنند با معلم همراه میشوند. این همراهی میزان قابلتوجهی به مدیریت کلاس بهتر کمک میکند.
تجربهها و وقایع غیرمنتظره:
دانشآموزان هم به مانند بقیهی افراد جامعه با خبرهای روز مواجه میشوند. این اخبار مثل جنگ، سیل، زلزله، بیماریهای فراگیر میتواند بر ذهن او تأثیر بگذارد. اگر خود او به هر نحوی با این اتفاقها درگیر شود؛ مثلاً خانهشان در سیل آسیب ببیند، عزیزی را براثر بیماری شایع از دست بدهد، شاهد رفتار خشونتآمیز باشد میتواند میزان اضطراب و نگرانی را در کودک افزایش بدهد. در نتیجه ما شاهد کاهش تمرکز و تابآوری کودکان خواهیم بود. دانشآموزی که این شرایط را تجربه میکند نمیتواند با آرامش و توجه کافی در کلاس با فرایند آموزشی ارتباط برقرار کند. فشارهای روانی موجود بر روی رفتار دانشآموز تأثیر منفی میگذارد و میتواند عاملی شود تا جو کلاس را مختل کند.
رفتار هر انسانی میتواند بیانگر احساس و نیازی باشد که تجربه کرده و یا تجربه میکند. رفتار دانشآموزان در کلاس درس هم میتواند برونریزی احساسی یا تجربهی قبل از ورود به کلاس باشد. اگر قبل از آمدن به مدرسه شاهد بحث والدین بوده باشد، در مسابقهی ورزشی شکست خورده باشد، تمرینی که معلم از او خواسته را انجام نداده باشد و… او در ناخودآگاه خود تجربههایش را مرور میکند و برای مراقبت از خود کاری خواهد کرد؛ ممکن است دروغ بگوید، ممکن است بر سر مسئلهای ساده با همکلاسیش جدل کند.
راهکار: مربی با ایجاد فرصتی برای دانشآموزان که بتوانند احساسات خود را بیان کنند، همدلی دریافت کنند میتواند به برخی از نیازهای آنها توجه کند. دریافت همدلی و توجه کمک میکند معلم را در کنار خود ببینند و با او همراه شوند. برگزاری جلسات فردی و کلاسی که در آن دانشآموز بتواند بهراحتی احساسش را بیان کند و یا دربارهی موضوعی که ذهنش را درگیر کرده بهراحتی و بدون قضاوت صحبت کند، بیان داستان انسانهایی که تجربیات مشابه داشتهاند و راهکارهایی که به کار گرفتهاند کمک میکند تا بدانند کسانی هستند که درکشان میکنند و تنها این مسئله برای آنها نیست.
تکنولوژی و رسانهها:
در جامعهی امروز، رسانهها نقش بزرگی در فرهنگسازی دارند. دسترسی ساده و راحت برای تمام افراد در سنین مختلف و سرعت بالای انتقال اطلاعات، مرزهای فیزیکی را از بین برده و میتوانیم بهراحتی فرهنگها را منتقل کنیم. امروزه شاهد هستیم کودکان از سنین کم کار با گوشیهای هوشمند و تبلت را بلد هستند. دسترسی ساده به بازیها و فضای جذاب اینترنتی باعث میشود زمان بسیار زیادی را در این محیطها سپری کنند.
عدم نظارت دقیق والدین، در دسترس نبودن برنامههای موردپسند کودک، فضایی ناامن را برای کودک به وجود آورده است. اطلاعات و فرهنگی که از این طریق منتقل میشود اثری مثبت یا منفی را در جامعه به نمایش میگذارد؛ همچنین میتواند عاملی برای حواسپرتی و بیتوجهی در دانشآموزان باشد. نداشتن سواد رسانه، میتواند موجب تأثیر منفی بر رفتار و افکار دانشآموز شود.
کلاسهای معلممحور، تدریسهای بدون خلاقیت، قوانین نامنعطف، باورهای قدیمی مدیریت کلاس مثل جایزه و تنبیه، هر کدام میتواند بر رفتار دانشآموز اثرگذار باشد. این رفتارها انگیزه را در آنها کاهش میدهد، شاهد احساسات ناخوشایند و رفتارهای ناهنجار مثل پرخاشگری و لجبازی در کلاس و مدرسه خواهیم بود.
راهکار 1: مربی با استفاده از همین فضای تکنولوژی و کمک از رسانههای دیجیتال، با در اختیار گذاشتن محتواهای جذاب علمی و آموزشی مثل پادکست، فیلمهای آموزشی، اینفوگرافیک (عکس نوشته) برای افزایش آگاهی دربارهی سواد رسانه، خانوادهها و البته کودکان را هدایت کنند.
راهکار 2: مربی با بهرهمندی از روشهای نوین تدریس مثل فعالیتهای گروهی و امکانات سمعی-بصری، طراحی بازیهای هدفمند و هیجانانگیز، علاقهی دانشآموز را برای حضور در کلاس و همراهی با آموزش بالا میبرد.
کاری که مربی انجام میدهد یک سرمایهگذاری بلندمدت برای داشتن مدیریت کلاس بهتر و همچنین افزایش عملکرد مثبت دانشآموزانش در یادگیری خواهد بود.
محیط مدرسه:
احساسات ما دربارهی محیطی که در آن فعالیت میکنیم بر روی رفتار و ذهنیت ما چه بهعنوان دانشآموز، چه معلم اثر میگذارد. دانشآموز یا معلمی که از طرف کادر مدرسه یا والدین مورد انتقادهای پیدرپی یا مورد قضاوتهای ناعادلانه قرار میگیرند، احساس خوبی را تجربه نخواهند کرد. فعالیت در فضای مثبت و حمایتی، ثبت خاطرههای خوب در ذهن مخاطب بر روی اعتمادبهنفسشان تأثیر مثبت میگذارد و به آنها احساس امنیت و آرامش برای حضور در مدرسه میدهد.
راهکار: مربی با آگاهی دادن به مدیر و معاونان دربارهی طرحهایی که دارد، میتواند همراهی آنها را برای خود داشته باشد. مربی با دلایل علمی موضوع را مطرح میکند و این آگاهی دادن میتواند کمک کند برای استفاده کردن از امکانات مدرسه که میتواند ابزار آموزشی یا کمک از بقیهی همکاران باشد با آرامش بیشتری در مسیر آموزش صحیح قدم بردارد. از زنگ تفریح یا جلسات شورای معلمان برای گفتگو و معرفی روشهای نوین آموزشی و تربیتی با دیگر همکاران استفاده کنیم. با همکاری مدیر، میتوان کتابهای مناسب یا فایلهای صوتی را تهیه کرد و در اختیار همکاران و حتی والدین قرار داد. نشر آگاهی علمی کمک میکند شاهد تغییرات مثبت در مدرسه باشیم.
دانشآموزانی که در محیط آرام مدرسه بدون قضاوت و برچسب زدن تحصیل میکنند، از حضور در محیطی که به آنها توجه میکنند و احترام میگذارند لذت میبرند و بهتر با عوامل مدرسه همکاری میکنند.
نتیجه
یک معلم توانمند میداند با روشهای سنتی بهسختی میتوان کلاسی پویا و مفید را در روزگار فعلی برگزار کرد. به همین دلیل است که او بهعنوان یک مربی با شناخت عوامل مؤثر بر یادگیری و مدیریت کلاس، تلاش میکند محیطی امن و پویا برای یادگیری فراهم آورد. یک معلم میداند مدیریت کلاس تنها به عوامل داخل کلاس مربوط نمیشود. او چالشهای کلاس را کشف میکند و با استفاده از متد مربیگری در صدد مرتفع کردن آنها تا جایی که برایش مقدور است میپردازد.
مربی میداند در این مسیر صبر بسیار نیاز دارد و برای رسیدن به نتایج مطلوب نیاز به تکرار و پیگیری دارد. مربیگری یک شیوهی صحیح در برقراری ارتباط با دیگران است و با همدلی به وجود آمده تغییرات مثبت و پذیرش راحتتری را شاهد خواهیم بود.
شما برای چالشهای خارج از کلاس از چه راهکار و متدی استفاده کردهاید؟ تجربهی شما در استفاده از متد پیشنهادی چه تأثیری بر مدیریت کلاستان گذاشته است؟ خوشحال میشویم برایمان از تجربههایتان بنویسید تا با هم بیشتر یاد بگیریم.
تازه های آموزش
- وبینار یادگیری چگونه یاد گرفتن
- لایوهای هفتگی
- دورهی معلّم کافی
- دورهی گزینهی بــــ
- وبینار طراحی چالش برای کلاسهای دبستان
- معلمان داوطلب طرح کودکان رنگین کمان
- فرم همکاری
- دورهی مربی معلم
- مینی دورهی شروع
- تمرینهای جلسهی دهم دورهی معلم کارآفرین
- فرم طراحی کاربرگ
- جشنوارهی یلدای معلم توانمند
- جشنوارهی پاییزهی یادگیری
- رویدادهای آنلاین معلم توانمند
- برنامهریزی
- جشنوارهی نوروز معلم توانمند
- لایو «رفتار مربیگرایانه با دانشآموز ناسازگار»
- دورههای رایگان
- خلاصه کتاب
- ورود اعضا
- تجربهی مربیگری