مقدمه

موضوعی که در این مقاله قرار است به آن بپردازیم، تدریس به کمک مربیگری است که می‌تواند کمک کند یادگیرنده به‌صورت مستقل عمل کند. در متد مربیگری، معلم (مربی) کمک می‌کند دانش‌آموزان توانایی‌های خود را بشناسند و با تمرکز بر پتانسیل‌های خود مطالب را یاد بگیرند.

با توجه به این‌که در دنیای پرسرعت امروز، تمرکز و انگیزه برای انجام کارها پایین آمده است؛ می‌خواهیم در این مقاله با هم یاد بگیریم که با روش مربیگری، دانش‌آموزان را علاقه‌مند کنیم که با پرسشگری به دنبال کشف مطالب تازه باشند. برای یادگیری به سبک مربیگری نیاز است بر روی سؤال و پاسخ‌ها تمرکز کنند تا مسیر را پیدا کنند. لذت کشف می‌تواند انگیزه‌ی دانش‌آموزان را برای همراهی بیشتر در کلاس درس افزایش دهد. در ادامه با چرایی مربیگری و همچنین گام‌های تدریس به سبک یک مربی آشنا می‌شویم.

چرا مربیگری؟

در کلاس‌های درس امروز، دانش‌آموزان از انگیزه‌ی کمتری برای یادگیری برخوردار هستند. آن‌ها آموخته‌های قبلی خود را در مسیر زندگی تجربه نکرده‌اند پس نمی‌دانند چگونه و در کجا از آن‌ها استفاده کنند. حفظ‌ کردن درس‌ها برای کسب نمره در کلاس هم باعث فراموشی مطالب آموزشی شده و عدم توانایی در به یادآوری آن‌ها می‌تواند بی‌انگیزگی دانش‌آموزان را افزایش دهد. روش مربیگری با آگاهی‌بخشی و افزایش انگیزه‌ی دانش‌آموزان کمک می‌کند تا آنچه آموخته‌اند را در زندگی به کار ببرند. این مدل یادگیری در ذهن دانش‌آموز ماندگار خواهد بود.

وقتی با متد مربیگری تدریس می‌کنیم دانش‌آموزان را برای زندگی واقعی آماده می‌کنیم و مهارت‌های حل‌مسئله، تفکر انتقادی، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های اجتماعی را در آن‌ها تقویت می‌کنیم. در دنیای امروز، ضروری است که دانش‌آموزان را به ابزارهایی مجهز کنیم تا بهتر خود را بشناسند، بهتر فکر کنند، بهتر ببینند و بشنوند. مربیگری کمک می‌کند فرد توانایی‌های خود را باور کند؛ پتانسیل‌های بالقوه را به حالت بالفعل تبدیل می‌کند؛ در نتیجه عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفس در فرد بالا می‌رود.

مربی در طول مسیر مربیگری، با ابزار طلایی شنیدن فعال و پرسیدن سؤال‌های هدفمند در کنار مخاطب می‌ماند تا او در مسیر صحیح حرکت کند.

گام‌های تدریس یک مربی

1.شناخت دانش‌آموزان: برای داشتن تجربه‌ای خوب از تدریس به سبک مربیگری نیاز است دانش‌آموزان را از قبل، با مفاهیم مرتبط در مسیر آشنا کرده باشیم. این مفاهیم، شامل شناخت ویژگی‌های فردی خود، شناخت علاقمندی‌های فردی‌شان، مهارت تفکر خلاق، مهارت خوب شنیدن، مهارت بازخورد دادن صحیح و… می‌باشد. در این روش، بهتر است به نیازها، علایق و ویژگی‌های شخصی دانش‌آموزان توجه کنیم. با این شناخت می‌توانیم شرایطی را فراهم کنیم تا دانش‌آموز با توانایی‌ها و پتانسیل‌های درونی خود آشنا شود. باور به توانایی‌های خود می‌تواند انگیزه‌ را افزایش دهد.

از راه‌هایی که کمک می‌کند ما به شناختی مناسب از دانش‌آموز برسیم می‌توان  به مشاهده‌ی رفتار دانش‌آموز و گفت‌و‌گوهای فردی به روش مربیگرانه اشاره کرد.

مثال 1: دانش‌آموزان در حال انجام یک کارگروهی هستند، مربی با مشاهده‌ی رفتار هر یک از آن‌ها به مهارت‌های فردی آن‌ها آشنا می‌شود. مربی متوجه می‌شود کدام یک تفکر خلاق بهتری دارد، کدام یک قدرت رهبری یک گروه را از خود نشان می‌دهد، میزان مهارت‌های اجتماعی آن‌ها در چه سطحی است.

مثال 2: برای حل یک مسئله‌ی ریاضی، ممکن است دانش‌آموزی که نقاشی خوبی دارد برای حل آن شکل بکشد، دیگری مسئله را با آزمایش کردن یا ساخت کاردستی حل کند. مربی می‌داند دانش‌آموز در این شرایط در حال یادگیری است و البته مهارت آموزی.

پیشنهاد ما مطالعه‌ی مقاله‌ی مشاهده تا درک: شناخت جامع دانش‌آموزان است که به‌صورت مفصل درباره‌ی شناخت دانش‌آموزان با متد مربیگری توضیح دادیم.

2. هدف‌گذاری فردی: حال بهتر است با کمک هم اهداف خود را مشخص کنیم تا بدانیم که در ادامه به دنبال چه هستیم تا از مسیر خارج نشویم. زمانی که دانش‌آموز نقشه‌ای روشن از مسیر آموزش در اختیار دارد، می‌تواند به راحتی میزان پیشرفت خود را ارزیابی کند، به خود یا دوستانش بازخورد مناسب بده

هر دانش‌آموز برای خود هدفی مشخص دارد و ممکن است با یکدیگر متفاوت باشد. مهم این است که بداند در طول مسیر یادگیری به دنبال چه کشفی باشد.

مثال: ممکن است دانش‌آموزی در درس فارسی بخواهد روان‌خوانی خود را تقویت کند، دانش‌آموزی دیگر نوشتن صحیح کلمات را دنبال کند، دانش‌آموزی هم به دنبال آشنایی با تاریخ ادبیات باشد. مربی در کلاس فضایی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد تا هر کدام اهداف خود را دنبال کنند. در اختیار قراردادن فرهنگ لغت، کتاب‌های تاریخ ادبیات و… می‌تواند دانش‌آموز را در مسیر هدف انتخابی رهبری کند.

3. پرسش‌های هدفمند: برای تدریس به سبک مربیگری، معلم (مربی) در ابتدا با طرح یک سؤال دانش‌آموزان را با موضوع درس، آشنا می‌سازد. در ادامه باتوجه‌ به پاسخ‌هایی که دانش‌آموزان ارائه می‌کنند، سؤال‌های هدفمند بیشتری از دانش‌آموزان می‌پرسد تا با همه‌ی جنبه‌های موضوع مورد بحث آشنا شوند. در این موقعیت، دانش‌آموز برای رسیدن به پاسخ ممکن است فرصتی برای پژوهش نیز به دست آورد و همین کشف پاسخ؛ تفکر انتقادی، خلاقیت و حل مسئله را در آن‌ها پرورش می‌دهد. دانش‌آموزان متوجه می‌شوند هر چالشی می‌تواند راه‌حل‌های متفاوتی داشته باشد که هر کس بر اساس توانمندی و شرایط خود، یک راه را انتخاب می‌کند.

مثال: معلم (مربی) در یک روز بارانی از فرصت استفاده می‌کند و چرخه‌ی آب را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد. در ابتدا از دانش‌آموزان سؤال می‌کند، به نظر شما باران چگونه درست می‌شود؟ دانش‌آموزان، هر کدام با دانشی که دارند به سؤال پاسخ می‌دهند. ممکن است دانش‌‌آموزان با هم وارد بحث گروهی شوند و درباره‌ی پاسخ‌های داده شده  با هم گفت‌و‌گو کنند. گاهی هم لازم است مربی از درون پاسخ‌های دانش‌آموزان سؤالات دیگری را مطرح کند تا آن‌ها را تشویق به تفکر و حل مسئله کند.

4. فرصت تجربه: اکنون زمان طلایی تدریس به شیوه‌ی مربیگری رسیده است. در این مرحله، دانش‌آموز آنچه که آموخته را به‌صورت عملی در آزمایشگاه یا زندگی روزمره‌ی خود به کار می‌برد. بعد از تجربه‌ی عملی، نیاز است آنچه که تجربه کرده، روش‌هایی که استفاده کرده و آنچه بیشتر یاد گرفته را برای دیگران توضیح بدهد. در نهایت بتواند مسئله‌های مشابه را به‌راحتی حل کند.

مثال: در درس علوم پایه‌ی پنجم، درباره‌ی مفهوم تغییر فیزیکی و شیمیایی صحبت می‌شود. پس از گفت‌و‌گوی کلاسی، نوبت یک فعالیت عملی است تا به‌صورت عینی مفاهیم را درک کنند. برای نمونه، آزمایش دوغ گازدار کمک می‌کند تا دانش‌آموز ماده‌ای مشخص (ماست و آب) را در محیط‌های مختلف (تاریک، سرد، گرم) بررسی کند و تغییرات ماده‌ی اولیه در هر محیط را به‌صورت عینی ببیند.

5. ارزیابی مسیر: یک مربی در کلاس خود از شیوه‌های نوین و خلاق ارزیابی استفاده می‌کند چرا که معتقد است با مشاهده‌ی دقیق دانش‌آموزان در زمان انجام فعالیت‌های کلاسی می‌تواند اطلاعات خوبی را به‌دست‌آورد. ایده‌هایی چون رسم نقشه‌ی ذهنی از آنچه که یاد گرفته‌اند، پاسخ به یک سؤال مفهومی مرتبط با درس در پایان کلاس، استفاده از مباحث روزمره در بیان مسائل، نقاشی مفهومی از موضوع آموزشی می‌تواند به تنوع ارزیابی کمک کند بدون آن‌که دانش‌آموز با استرس مواجه شود.

تیم تولید محتوای معلم توانمند، در ویدئویی به بررسی کامل 3 فاکتور مهم در تدریس به سبک مربیگری پرداخته است. این ۳ فاکتور عبارتند از: فعال کردن کنجکاوی، آموزش مهارت حل‌مسئله، پرسیدن سؤال خوب.

با هم ببینیم: