حل چالش ننوشتن تکالیف با گفت‌وگو
پنجشنبه ۱۳ دی ۱۴۰۳ 1403-10-13 18:59حل چالش ننوشتن تکالیف با گفت‌وگو
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که معلمان مدارس در مقاطع گوناگون با آن مواجه می‌شوند، انجام ندادن تکالیف، توسط دانش‌آموزان است. همیشه در کلاس‌های ما تعدادی از دانش‌آموزان هستند که تکالیفشان را انجام نمی‌دهند و ما معلمان را کلافه و یا حتی عصبانی می‌کنند. رایج‌ترین استراتژی معلمان در این موقعیت‌ها، تنبیه و یا تشویق است؛ تشویق دانش‌آموزانی که تکالیفشان را انجام می‌دهند و تنبیه آن‌هایی که تکالیفشان را انجام نمی‌دهند اما همان‌طور که می‌دانید این استراتژی، دانش‌آموزان را به دریافت جایزه و امتیاز شرطی می‌کند و در بلند‌مدت اثر عکس دارد. پس راهکار جایگزین چیست؟
در این مقاله قصد داریم به شما کمک کنیم تا با متد مربیگری و گفت‌وگو با دانش‌آموزان، به این چالش رسیدگی کنید.
چرا دانش‌آموزان تکالیفشان را انجام نمی‌دهند؟
شاید پاسخ‌های گوناگونی به ذهنتان رسیده باشد؛ اما راحت‌ترین و درست‌ترین راه، برای پاسخ دادن به این سؤال، این است که از خود دانش‌آموزان بپرسیم که علت انجام ندادن تکالیفشان چیست! چون هیچ‌کس بهتر از خودشان نمی‌داند که چرا تکالیفشان را انجام نمی‌دهند!
حال چگونه باید از آن‌ها بپرسیم؟ اگر مستقیماً از آن‌ها بپرسیم چرا تکالیفتان را انجام نمی‌دهید، به احتمال زیاد یا پاسخ نمی‌دهند و یا با یک دروغ مصلحتی! به ماجرا پایان می‌دهند. حتی ممکن است بلافاصله به شما قول دهند که دیگر تکرار نمی‌کنند ولی هر روز این داستان تکرار می‌شود. علاوه بر همه‌ی این‌ها، دانش‌آموزان از سؤالاتی که با چرا آغاز می‌شود، حس بازجویی می‌گیرند.
پس چگونه باید با دانش‌آموزان گفت‌وگو کنیم تا هم تأثیرگذار باشد و هم احساس بدی به آن‌ها منتقل نشود؟
چگونه با این دانش‌آموزان، گفت‌وگو کنیم؟
قبل از هر چیز، سعی کنید در کلاس و در حضور سایر دانش‌آموزان با دانش‌آموزی که تکالیفش را انجام نداده گفت‌وگو نکنید. این کار را به زمانی موکول کنید که دانش‌آموزان دیگر، در کلاس نیستند؛ مثلاً زنگ‌های تفریح.
(در این گفتوگوها قرار نیست دانشآموز را بازخواست کنیم یا مقصر جلوه دهیم. بسیار مهم است که در این گفتوگوها احساس امنیت و اعتماد را به دانش‌آموزان منتقل کنیم.)
با هم مراحل گفت‌وگو با این دانش‌آموزان را بررسی کنیم:
۱. با قدردانی و حمایت شروع کن!
برای شروع گفت‌وگو با دانشآموز، بهتر است از جملاتی استفاده کنیم که به دانشآموز حس ارزشمندی می‌دهد. با این کار به او نشان می‌دهیم که قصد بازخواست‌کردن او را نداریم؛ حتی می‌توانید از پیشرفت یا عملکرد مثبت دانشآموز در دروس گوناگون یا رفتار مثبت او قدردانی کنید. به دنبال نقاط مثبت باشید، هرچند این نقاط بسیار کم باشند!
سپس مشاهدات خود را پیرامون چالشی که به وجود آمده، بیان کنید و در نهایت، جملاتی به دانشآموز بگویید که حس حمایت بدهید! جملاتی که دانشآموز احساس کند تنها نیست و شما در این مسیر در کنار او هستید.
فرمول آغاز گفت‌وگو با دانشآموز، برای حل چالش‌‌ها:
(قدردانی، تشکر و بیان نقاط مثبت + توصیف رفتارهای دانشآموز + استفاده از جملات حمایتی)
برای مثال:
-خیلی ممنونم که برای صحبت کردن آمدی، این نشان می‌دهد که چقدر درس‌ها برایت بااهمیت هستند. فاطمه جان، مدتی است که انجام ندادن تکالیفت، من را بسیار نگران کرده است. دوست داری در این مورد با من بیشتر صحبت کنی؟ می‌توانم کاری برایت انجام دهم؟
-سارای عزیز، متشکرم که وقت گذاشتی و نزد من آمدی. این نشان می‌دهد که چقدر پیشرفت در درس‌هایت برایت مهم است. مدتی است که احساس می‌کنم به انجام تکالیف، رغبتی نداری. کمکی از دست من بر می‌آید؟
– چقدر خوشحالم که در درس ریاضی پیشرفت کردی، واقعاً به تو افتخار می‌کنم. اگر درمورد انجام دادن تکالیف، چالش یا مسئله‌ای داری، می‌توانی روی کمک من حساب کنی!
۲. از دانشآموز سؤالات بیشتری بپرس!
زمانی که دانشآموز شروع به صحبت‌کردن کرد و علت را توضیح داد، برای روشن‌تر شدن ماجرا، از او سؤالات بیشتری بپرسید. مثلاً:
-فکر می‌کنی دیگر چه دلایلی ممکن است وجود داشته باشد؟
– به تکالیفت چه احساسی داری؟
-زمانی که تکالیف را انجام می‌دهی چه حسی به تو دست می‌دهد؟
-کدام نوع تکالیف را بیشتر دوست داری؟
-اگر به جای من بودی، بیشتر چه تکالیفی به دانش‌آموزانت می‌دادی؟
این‌گونه سؤالات احساس دانشآموز نسبت به تکالیف را برایتان روشن‌تر می‌کند.
۳. با دانشآموز همدلی کن!
در این مرحله دانشآموز دلایل و علت‌های گوناگونی را برای انجام ندادن تکالیف خود بیان می‌کند. مانند: جذاب نبودن تکالیف، زمان‌بر بودن آن، بلد نبودن، مشکلات خانوادگی و… در اینجا ما فقط گوش می‌کنیم و سعی می‌کنیم با القای حس همدلی، به دانشآموز بگوییم که او را درک می‌کنیم.
برای مثال:
-درک می‌کنم که دعوای پدر و مادرت چقدر می‌تواند برایت سخت باشد و مانع انجام دادن تکالیفت باشد.
-می‌فهمم… این خیلی طبیعی است که یادگیری بعضی مطالب سخت باشد.
-درک می‌کنم که انجام دادن تکالیف ممکن است زمان زیادی از شما بگیرد و شاید مانع برخی از تفریح‌های شما شود.
۴. راهکار کلیدی را از دانشآموز بپرس!
در پایان از دانشآموز می‌خواهیم با توجه به شرایط خود، چه پیشنهاداتی برای خودش دارد. چون خود دانشآموز بهترین شخصی است که می‌تواند به خودش کمک کند. او به شرایط خانواده خود واقف است و خودش را بهتر می‌شناسد. به کمک سؤالات زیر می‌توانیم دانش‌آموزان را به تفکر وا داریم تا بتوانند این چالش را خودشان حل کنند. مثلاً:
-فکر می‌کنی با توجه به شرایطی که داری چه کارهایی برای حل این چالش می‌توانی انجام دهی؟ مطمئن باش در این مسیر در کنارت خواهم بود.
– با توجه به گفت‌وگویی که داشتیم، چه برنامه‌ای برای روزهای آینده داری؟ می‌توانی آن را برایم بنویسی؟
– به نظرت برای حل این مسئله، در برنامه‌ی روزانه‌ات چه تغییری می‌توانی ایجاد کنی؟
-اگر بخواهی یک راهکار سریع برای حل این مسئله بگویی که بتوانی همین امروز آن را انجام دهی، آن چیست؟
-فکر می‌کنی اولین قدم برای حل این مسئله، چیست؟
-انتظار داری من یا پدر و مادرت در این مسیر چه کمک‌هایی کنیم؟
چگونه تکالیف را برای دانش‌آموزان جذاب کنیم؟
ممکن است بعد از این گفت‌وگو، دریابید که بهتر است در نوع تکالیف، کمی تغییر ایجاد کنید. این ویدئو به شما کمک می‌کند و ایده‌های جذابی برای طراحی تکلیف به شما می‌دهد. با هم ببینیم:
معمولاً گفت‌وگوهایی که از این چهار مرحله، یعنی آغاز گفت‌وگو با قدردانی و حمایت، پرسیدن سوالات بیشتر، همدلی و گرفتن راهکار از دانشآموز پیروی می‌کند، موفق خواهد بود؛ پاسخ‌هایی که از این گفتوگوها نصیب شما می‌شود، حرف دل بچه‌هاست نه حرف‌هایی که از روی ترس یا اجبار مجبور به گفتن آن شوند! از این رو شما به‌راحتی می‌توانید علت را ریشه‌یابی کنید و برای برطرف کردن آن اقداماتی را انجام دهید. مثلاً اگر متوجه شدید تکالیف برای دانشآموز جذاب نیست، می‌توانید با شرکت در دوره‌ی جامع تکلیف ساز با طراحی تکالیف چالشی و جذاب بیشتر آشنا شوید.
همچنین می‌توانید به صورت رایگان لایو‌های (36 الی 39) تمرین دل‌چسب، استقلال دانشآموز در تکالیف، معرفی چند منبع برای طراحی مشق و حل تکالیف در کلاس را از سایت معلم توانمند، مشاهده نمایید.
شما چگونه با دانش‌آموزی که تکالیفش را انجام نمی‌دهد، گفت‌وگو می‌کنید؟ برایمان بنویسید.
