فرمول 3 مرحله‌ای برای حل دعواهای دانشآموزان
دوشنبه ۲۶ آذر ۱۴۰۳ 1403-09-27 18:46فرمول 3 مرحله‌ای برای حل دعواهای دانشآموزان
-خانم، زهرا مدادم رو برداشت!
-خانم، سارا بهم فحش می‌ده!
-آقا اجازه! سپهر کتکم می‌زنه!
روزانه بارها و بارها این جملات را از دانش‌آموزانمان می‌شنویم و از شنیدن بیش از اندازه‌ی این شکایت‌ها، کلافه و خشمگین می‌شویم. دانشآموزان با بیان گله‌هایشان، از ما می‌خواهند تا میان آن‌ها قضاوت کنیم و مسئله‌هایشان را حل کنیم. اگر بخواهیم این شکایت‌ها و آسیب‌ها را نادیده بگیریم، به احساسات و روان بچه‌ها بی‌توجهی کرده‌ایم. اگر هم بخواهیم این اختلاف‌ها را حل کنیم، هر روز و هر زنگ فقط باید به شکایت‌ها رسیدگی کنیم و البته مهم‌تر از همه‌ی این‌ها، این سؤال پیش می‌آید که تا کی، ما باید مسئله‌ها و اختلاف‌های بین دانشآموزان را حل کنیم؟
در این مقاله قصد داریم با معرفی ۳ گام ساده، به معلمان کمک کنیم تا با متد مربیگری به دانشآموزان کمک کنند که خودشان مشکلاتشان را حل کنند.
چرا معلمان نباید اختلاف بین دانشآموزان را حل کنند؟
اگر موافق باشید، با بیان یک تجربه، به این سؤال پاسخ خواهم داد:
دوتا از شاگردان کلاسم، در ساعت تفریح با یکدیگر درگیر شده بودند و کار به کتک‌کاری کشیده بود! زمانی که به کلاس برگشتم، هر دو از یکدیگر شکایت می‌کردند و فریاد می‌زدند. از آن‌ها خواستم به نوبت دست و صورت خود را بشویند و به کلاس برگردند. فردای آن روز در کمال تعجب دیدم که این دو دانش‌آموز کنار یکدیگر نشسته‌اند و باهم می‌خندند. وقتی از آن‌ها پرسیدم که چطور این اتفاق افتاده است؟ با لبخند پاسخ دادند که باهم آشتی کرده‌ایم.
بعد از این اتفاق، مطمئن شدم که به چند دلیل، نباید دعواها و اختلاف‌های دانشآموزان را حل کنیم! اول اینکه، بچه‌ها در عالم بچگی خود، با هم درگیر می‌شوند و خیلی زود فراموش می‌کنند و دوباره با هم بازی می‌کنند. زمانی که ما به‌عنوان معلم وارد دعواها می‌شویم، قضاوت می‌کنیم و یکی از طرفین دعوا را مقصر اعلام می‌کنیم، یک بحث ساده‌ی کودکانه را به یک دعوای جدی، تبدیل می‌کنیم.
دلیل دوم این است که وقتی به‌جای آن‌ها مسئله‌ها و اختلاف‌هایشان را حل می‌کنیم، درواقع فرصت یادگیری مهارت حل مسئله را از آن‌ها می‌گیریم. دانشآموزان یاد می‌گیرند که برای حل مسائلشان از فرد دیگری کسب تکلیف کنند و خودشان نتوانند از پس حل مشکلاتشان برآیند. تیم تولیدمحتوای معلم توانمند، ویدئویی، مرتبط با همین موضوع، دوبله و ترجمه کرده است. با هم ببینیم:
البته دلایل دیگری نیز مانند آسیب دیدن ارتباط بین معلم و دانش‌آموز، قضاوت ناعادلانه و… وجود دارد؛ ولی ما به توضیح همان دو دلیل مهم، بسنده می‌کنیم. حال که با آسیب‌های حل اختلاف دانشآموزان، توسط معلم آشنا شدید، شاید بگویید، پس با این اختلاف‌ها در کلاس چه کنیم؟ اگر این اختلاف‌ها موجب به‌هم‌ریختگی نظم کلاس شد، چه:
متد مربیگری در حل اختلاف بین دانشآموزان:
همان‌طور که پیش از این گفتیم، یک معلم بهتر است، اختلاف‌ها و دعواهای دانشآموزان را حل نکند و این فرصت را به دانشآموزان بدهد تا خودشان مسئله‌شان را حل کنند مثلا از آن‌ها بخواهد، در ساعت تفریح به حل مشکل بپردازند اما ممکن است در کلاس اختلاف‌هایی به وجود بیاید که:
تمام کلاس را درگیر کند
یا یک مسئله‌ای بارها و بارها در کلاس تکرار شود
یا اصلاً دانشآموزان نحوه‌ی گفتوگو یا حل مسئله را بلد نباشند!
در این صورت معلم میتواند با دانشآموزان گفت‌وگوی مربیگرانه برقرار کند و به آن‌ها کمک کند تا مسئله را، خودشان حل کنند. برای برقراری این گفتوگو، می‌توانید طبق گام‌های زیر عمل کنید:
مرحله‌ی اول: چه اتفاقی افتاده است؟
اولین سؤالی که یک معلم میتواند از دانشآموزان بپرسد این است که چه اتفاقی افتاده است؟ این سؤال را باید از هر دو دانش‌آموزی که درگیر چالش شده‌اند بپرسیم تا به آن‌ها فرصت برابری داده شود که قضیه را از نگاه خودشان بیان کنند. برای مثال می‌توانید از سؤالات زیر برای گام اول، استفاده نمایید؟
-چه اتفاقی افتاد؟ هر کدام از شما ماجرا را از نگاه خودتان تعریف کنید.
-چه چیزی باعث شد این موضوع پیش بیاید؟
-آیا شخص دیگری هم در این ماجرا نقش داشته است؟ چه کسی؟
مرحله‌ی دوم: چه احساسی دارید؟
پس از اینکه دانشآموزان ماجرا را از نگاه خود بیان کردند، نوبت این است که از احساسی که در آن لحظه تجربه کرده‌اند بپرسیم. این‌گونه سؤالات به دانش‌آموز حس مهم بودن می‌دهد. آن‌ها متوجه می‌شوند، احساسی که در آن لحظه تجربه می‌کنند برای ما حائز اهمیت است؛ بنابراین در اکثر مواقع، دانشآموزان پس از پاسخ‌گویی به این سؤالات، آرام می‌شوند. نمونه سؤالاتی که در این مواقع می‌توانید بپرسید:
-وقتی این اتفاق افتاد، چه احساسی داشتید؟
-فکر می‌کنی دوستت چه احساسی را تجربه کرده باشد؟
-مهم‌ترین چیزی که تو را ناراحت یا عصبانی کرده است، چیست؟
-چه حرفی یا چه کاری باعث شد تا این احساس (خشم، ناراحتی، ناامیدی یا…) را تجربه کنی؟
مرحله‌ی سوم: به چه راه‌حل مشترکی رسیدید؟
در این مرحله، زمانی که دانشآموزان متوجه احساسات یکدیگر شدند، به کمک هم برای حل مسئله، به دنبال راه‌حل مشترک می‌گردند، راهی که هر دو نفر یا هر چند نفری که با آن چالش درگیر هستند، با آن موافق باشند. می‌توانید از سؤالات زیر در این مرحله استفاده نمایید:
-آیا می‌توانید برای مسئلهٔ خود، یک راهکار مشترک پیدا کنید؟
-چه کاری می‌توانید انجام دهید تا این موضوع حل شود؟
-برای اینکه دوستت احساس بهتری داشته باشد، چه کاری می‌توانی انجام دهی؟
-برای اینکه این مشکل، دوباره در آینده به وجود نیاید، چه تصمیمی دارید؟
پس از تکرار این گفتوگو، دانشآموزان با روند آن آشنا می‌شوند و خودشان یاد می‌گیرند که چطور بحث‌ها و گفت‌و‌گوهای خودشان را مدیریت کنند. گاهی نیز می‌توانید این روند مربیگری را به صورت مکتوب دربیاورید و به دانشآموزان کاربرگ حل اختلافات کلاسی را بدهید.
این کاربرگ به دانشآموزان کمک می‌کند تا بیشتر روی سؤالات فکر کنند و البته مکتوب شدن این روند، میتواند در برخی موارد جدیت ماجرا را نشان دهد. اگر تمایل دارید درمورد روند مربیگری و جلسات مربیگری با دانشآموزان بیشتر بدانید، پیشنهاد ما، تماشای لایو شصتم (مربیگری و درگیری دانشآموزان) است که به‌راحتی و به‌صورت رایگان می‌توانید از سایت معلم توانمند، مشاهده نماید.
مربیگری در کلاس به شما کمک می‌کند تا اختلاف‌ها و شکایت‌های دانشآموزان، توسط خودشان حل شود. در واقع این فرصت یادگیری را برای دانش‌آموز فراهم می‌کند تا با حل مسئله‌های کوچک در مدرسه، پیش‌نیازهای حل مسئله‌های بزرگ‌تر در آینده را کسب کند. برای مربیگری حل چالش‌ها و اختلاف‌های بین دانشآموزان از سه سؤال اصلی ۱.چه اتفاقی افتاده است؟ ۲.چه احساسی دارید؟ ۳. به چه راه‌حل مشترکی رسیدید؟ می‌توانید استفاده کنید.
از این کاربرگ و گام‌های بیان شده، در کلاس‌های خود استفاده کنید و نتیجه‌ی مربیگری‌های خود را برای ما بنویسید.
